Türkiye’nin üçüncü kuşak çağdaş müzik bestecilerinden ve eğitimcilerinden biri olan İlhan Baran, 1934 yılında Artvin’de doğdu. Müzik hayatına Ankara Devlet Konservatuvarı’nda kontrbas eğitimi alarak başladı; daha sonra kompozisyon bölümüne geçerek, “Her şeyimi ona borçluyum” dediği Ahmed Adnan Saygun’un öğrencisi oldu. Selçuk Gündemir’den piyano, Ruşen Ferit Kam’dan divan müziği ve Muzaffer Sarısözen’dem halk müziği eğitimi aldı. Konservatuvar eğitimini tamamladıktan sonra, 1960 yılında, HenriDutilleux’in öğrencisi olmak üzere devlet bursuyla gönderildiği Paris’te bir yandan da “École Normale de Musique’te” kompozisyon ve soyut müzik çalışmalarına devam etti. Geleneksel müziğimizin bir soyutlaması olan Üç Bagatel adlı eserini 1964 yılında bu şehirde besteledi. 1965 yılında Türkiye’ye dönerek, Ankara Devlet Konservatuvarı’nda kompozisyon dersleri verdi; Muhiddin Dürrüoğlu, Fazıl Say, Toros Can gibi üstün yetenekleri ve daha nicelerini yetiştirdi.
Eserlerini incelikli bir çalışmayla besteleyen Baran, Anadolu halk müziği motiflerini ve tınılarını soyut bir şekilde çağdaş müzik prensipleriyle sunar. Bestecinin solo, koro ve oda müziği eserleri sürekli seslendirilirken, piyano eserleri günümüzde tüm konservatuvarların değişik sınıflarında müfredatın ayrılmaz birer parçası haline gelmiştir. Dönüşümlerbaşlıklı piyanolu triosu ise dünyanın ünlü topluluklarının repertuarlarına girerek Amerika’dan Avustralya’ya kadar seslendirilmekte, uluslararası dolaşımda yer almaktadır.
Önder bir besteci ve öğretmen olmak dışında kendini gerek müziğe gerekse entelektüel her alanda araştırmalara adamış olan İlhan Baran, Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Bölümü’nün de kurucusu oldu. Müziksel ve müzikle ilgili kavramların köklerine inerek, bu kavramların bilimsel bir anlayışla değerlendirilmesi ve araştırılmasını sağlarken, “Türk Müzikolojisi Doğmalıdır” ve “Türk Müzikolojisinin Önemi” başlıklı makalelerinde Osmanlı ve Anadolu müziğinin araştırılmasına yönelik “ulusal müzikoloji” kavramını geliştirdi.
Hacettepe Üniversitesi’nden sonra Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne Sanatları Fakültesi’nde öğretim üyeliği yapan İlhan Baran, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı tarafından 2009 yılında Onur Ödülü Altın Madalyası’na 2012 yılında DonizettiMüzik Eğitimciliği Onur Ödülü'ne layık görüldü. 2010 yılında Şefik Kahramankaptan tarafından hazırlanan İlhan Baran:Müzikte Derin Zirve adlı kitapta büyük besteci ve eğitmenin, zor ulaşılan makalelerinin yanında yaşamı ve çalışmaları ile daha detaylı bilgiler paylaşılmıştır.Tamamlanmasından tam 36 yıl sonra geçtiğimiz günlerde Bilkent Senfoni Orkestrası ve Fin şef SashaMakilayönetiminde dünyada ilk seslendirilişi gerçekleştirilen Töresel Çeşitlemeler adlı orkestra eseri, bestecinin Türkiye’nin tüm yörelerinden topladığı müzikal öğelerin soyutlanmış bir sunumudur.
