PROGRAM NOTLARI

• Raphaël Imbert
  Akim’s Spirit

Ağustos 2021 yılında yayımlanan Invisible Stream (Gizli Bağlar) albümünün açılış parçası olan “Akim’s Spirit”, aslında 5 parçalı bir şarkı dizisi. Friends, Eagle, Remember, Space Opera ve Hope isimlerini taşıyan “Akim’s Spirit” şarkı serisinin büyük kısmında Imbert’in imzası var. Yine tüm albümde olduğu gibi bu parçalarda da Raphael Imbert’e Jean Guihen Queyras, Pierre-Fronçois Blanchard ve Sonny Troupê eşlik ediyor.

“Akim’s Spirit”, genel olarak cazın tutkusuyla 19. ve 20. yüzyıl müziklerinin romantizmini birleştiren bir havaya sahip albümde, en hareketli yapıya sahip parça olarak ayrışıyor. “Akim’s Spirit 1: Friends”, Imbert tarafından hayatını kaybeden bir dağ tırmanışçısına yazılmış. “Akim’s Spirit 4”: Space Opera’da Imbert, Émile Atsas ile birlikte ortak-besteci konumunda. (Süre 18’20)

• Raphaël Imbert
  Exil

“Exil”, Invisible Stream albümünün 13. şarkısı olarak karşımıza çıkıyor. Şarkının bestesi Raphael Imbert’e ait. Tüm albümdeki caz tınıları ve dinleyicileri geçmişe götüren nostaljik dokunuşlar, “Exil”de de kendini hissettiriyor. “Exil”, Almanca “yabancı” anlamına geliyor ve şarkıdaki özellikle saksofon bölümleri, şarkının ismi gibi melankolik etki bırakıyor. (Süre 5’01)

• Franz Schubert
  An die Musik

Albümün 7. parçası bir Shubert eseri...

Schubert’in “An die Musik” (Müziğe) adlı liedi, Viyana’ya gelerek bestecinin en yakın arkadaşı olan, İsveç doğumlu hukuk öğrencisi Franz Schober’in (1762-1882) “Sen ey kutsal sanat, hayatın beni, öylesine kötü bir anında, çılgınca çevreleyerek boğduğu saatlerde kalbime sıcak bir sevgi verdin; beni daha iyi dünyaya yönelttin” sözleriyle başlayan, iki kıtalık kısa şiiri üzerine, 1817 Mart’ında bestelemiştir. 4/4’lük ölçüde, Re Majör tonda ve orta hızdaki liedin ikinci versiyonu ise daha hareketli tempodadır. (Süre 2’53)

-İRKİN AKTÜZE

---

• Raphaël Imbert
  Emancipation of River

• Richard Wagner
  O Du, Mein Holder Abendstern

Albümün 6. parçası “Du mein holder Abendstern”, bir Richard Wagner eseri. Wagner, Invisible Stream albümünde eserlerine yer verilen birkaç klasik müzik bestecisinden biri. Temelinde caz ritimleri olsa da albüm, klasik müzikle olan güçlü bağlarını koparmıyor.

“O Du, Mein Holder Abendstern” (Song to the Evening Star, diğer adıyla “Oh, Star of Eve”), Wagner’in 1845 tarihli operası Tannhauser’den bir parçadır.

İrkin Aktüze, “Müziği Okumak” adlı değerli çalışmasının beşinci cildinde Wagner’ın Tannhauser Operası’nı ve “O Du Mein holder Abendstern” parçasını şu sözlerle anlatır:

Wagner, konusu 13. yüzyılda Almanya’da geçen üç perdelik Tannhäuser Operası’nı Dresden’de orkestra yöneticisi olduğu 1843-45 yılları arasında bestelemiş ve eser ilk kez 19 Ekim 1845’te aynı kentte sahnelenmiştir. Wagner bu operasında iki ayrı efsaneden yararlanmıştır: 16. yüzyıldan kalan Tannhäuser’in eski halk şarkısıyla, 13. yüzyıla ait Wartburg’da Şarkıcıların Savaşı adlı şiirleri değerlendirmiştir. Wagner Tannhäuser’de ana fikir olarak saf ve kutsal aşkla lanetlenmiş aşk (şehvet) arasındaki çatışmayı sergiler. Burada kutsal duyguların temsilcisi Thüringen Derebeyi Hermann’ın yeğeni Elizabeth, şehvetin temsilcisi ise Aşk Tanrıçası Venüs’tür. Birbirine zıt bu iki kadın arasında bocalayarak vicdanıyla mücadele eden ise saz şairi Tannhäuser’dir.

(...)

Wolfram’ın Aryası “O du mein holder Abendstern”: 3. Perdede günahlarını affettirmek için Roma’ya hacca giden Tannhäuser, dönüşte hacılarla birlikte görünmeyince Elizabeth üzülür. Yavaşça gece çökmektedir. Onu teselli etmek için dürüst şövalye Wolfram serenadıyla akşam yıldızına genç kıza yol göstermesi için yakarır: “O Du, mein holder Abendstern” (Ey sen, benim kutsal akşam yıldızım).

• Raphaël Imbert
  My Klezmer Dream

Invisible Stream albümünün 7. parçası yine bir Raphael Imbert bestesi olan “My Klezmer Dream”. Dokunaklı bir çelloyla açılan parça, tekinsiz notalarla devam ediyor. Hareketli olduğu kadar duygu geçişleriyle de dikkat çeken şarkı, neşeli ve ritmik saksafon nağmeleriyle çellonun yer yer hüzne kayan dominant sesi arasına adeta bir atışmayı andırıyor. Piyano eşliği ise şarkıdaki geçişlere nehir gibi akıcılık katan bütünleyici bir yapıya sahip. (Süre 5’)

• Raphaël Imbert
  Black Atlantic

Programın Invisible Stream albümü dışındaki tek şarkısı olan “Black Atlantic”, Raphael Imbert’in 2016’da çıkardığı Music is My Home isimli albümünde yer alıyor. Imbert, bu şarkıyı albümünde Leyla McCalla ve Anne Paceo ile birlikte seslendiriyor. Imbert, “Black Atlantic” parçasını 2022 yılında çıkardığı Baudelaire Jazz albümünde bu kez Sonny Troupe ve Pierre-François Blanchard ile bir kez daha seslendirdi. (Süre 4’24)

• Hanns Eisler
  an den kleinen Radioapparat

Bu parça, 1898-1962 yılları arasında yaşamış Alman-Avusturyalı besteci Hanns Eisler imzasını taşıyor. Albümdeki 11. parça olan “an den kleinen Radioapparat (To The Little Radio), Eisler tarafından 1942 yılında sürgündeyken bestelendi. Eserin sözleri Brecht’in Hollywooder Liederbuch (Hollywood Songs) adlı kitabından alınmış. Şarkda 2. Dünya Savaşı sırasında sürgünde olan kişi, radyodan Nazi Almanyasına dair haberler almaya devam etmesi üzerine “Düşmanım bana hâlâ seslenebiliyor” (My enemies could still address me) diyor. (Süre 4’59)

• Raphaël Imbert
  So Long, Radio Voice

So long, Radio Voice albümdeki Raphael Imbert bestelerinden bir diğeri. Yaylılardan yayılan hüzünlü bir girişe sahip parça, caz piyanosunun canlandırıcı tınılarıyla açılıp ferahlıyor, hareketleniyor. Ardından çellonun o hüzünlü, ince sızılı melodileri yeniden başlıyor ve şarkı adeta sinemadaki fade-out tekniği gibi azalarak veda ediyor. Tıpkı ismindeki “veda” gibi... (Süre 4’12)

• Raphaël Imbert
  Musique aux images

Albümün büyük kısmında besteci olarak imzası bulunan Imbert, Musique aux Imagesparçasının da bestecisi. Bu eserde grubun her zamanki enstrümanları çello, piyano ve saksofona bir de Sonny Troupê’nin çaldığı perküsyon katılıyor. Cazdan çok klasik müziğe yakın duran bir tonda açılan parça, ağır, duygusal bir ritme sahip. Saksofonun nostaljik notalarına piyano ve perküsyonun hareketli eşliği devam ederken saksofon giderek yükselerek bir çığlığa dönüşüyor. Hareketli yapısının arkasında tam bir anılara yolculuk duygusu bırakan, dinleyicileri dalıp götüren yüklü bir eser olan “Musique aux Images”, adının anlamını taşıyan bir “müzikli hatıralar geçidi” etkisine sahip. (Süre 4’12)

• Ornette Coleman
  Beauty is a Rare Thing

“Beauty is a Rare Thing”, Amerikalı caz saksofoncusu ve besteci Ornette Coleman’ın şarkısı olmasının yanında, 1959-61 yılları arasındaki kayıtlarının derlendiği 1993 tarihli albümün de adını oluşturuyor. Şarkı ilk olarak The Ornette Coleman Quartet tarafından 1961 yılında çıkarılan This is Our Music albümünde yer alıyor. Coleman, tüm grubun ama özellikle de kendisi de saksofoncu olan Imbert’in idolleri arasında yer alıyor. Bu şarkı ile Invisible Stream, kendilerini var eden caz müziğine ve saksofonun efsane ismine bir saygı duruşunda bulunuyorlar. (Süre 5’14)